وب نسخه 3 (Web 3.0) چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

تصور کنید محیط وب می‌توانست بدون آنکه نیاز باشد به طور کامل درخواستتان را عنوان کنید، دقیقا اطلاعات مورد نیاز شما را در همان قالبی که می‌خواهید در اختیار شما قرار دهد! مطمئنا یک تجربه اینترنتی بسیار متفاوت، جالب و در عین حال ترسناک خواهد بود. باید بگوییم چه بخواهید و چه نخواهید، در آینده نزدیک، وب نسخه 3 چنین قابلیتی خواهد داشت.

متخصصان حوزه فناوری مدعی هستند که به لطف Web 3.0 اینترنت بسیار هوشمندتر خواهد شد؛ چرا که هوش مصنوعی کنترل آن را در دست خواهد گرفت. به این ترتیب تمام داده‌های جهان در یک وب تجمیع خواهد شد و کاربران بیش‌تری، از افراد معمولی گرفته تا سرمایه‌گذاران کمپانی‌های بزرگ اطلاعات و دانش خود را به اشتراک خواهند گذاشت. حتی گفته می‌شود که بانک‌ها نیز دیگر کاربرد گسترده امروز خود را از دست خواهند داد چرا که افراد جامعه بدون واسطه می‌توانند ارزها و دارایی‌های خود را مبادله کنند.

خرید و مشاهده لیست قیمت لپ تاپ در فروشگاه اینترنتی کالاتیک

این مسئله که آیا وب 3.0 به شکلی که در حال حاضر پیش بینی شده است عمل خواهد کرد یا خیر، همچنان به صورت یک سوال باقی مانده است. آنچه واضح است این است که علاقه و نیاز به وب 3.0 به حداکثر رسیده و سطح دانش کاربران به اندازه‌ای بوده که می‌توانند از وب نسخه 3 استفاده کنند.

ما در این راهنما به معرفی کامل وب نسخه 3 خواهیم پرداخت و آینده دنیای وب را برای شما شفاف خواهیم کرد. همچنین مفاهیم کلیدی وب 3.0 مانند تاثیرات عدم تمرکز بر حاکمیت وب و مدیریت داده‌ها را شرح می‌دهیم. با کالاتیک همراه باشید تا بدانید وب نسخه 3 (Web 3.0) چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

وب نسخه 3 (Web 3.0) چیست؟

وب نسخه 3 (Web 3.0) نسخه تکامل یافته شبکه جهانی وب خواهد بود، رابط کاربری که به طور گسترده دسترسی به اسناد، برنامه‌ها و رسانه‌های اجتماعی را در اینترنت فراهم می‌کند. وب 3.0 همچنان در حال توسعه است، بنابراین یک تعریف قابل قبول جهانی برای آن وجود ندارد. حتی املای درستی نیز برای وب 3 مشخص نشده است، زیرا شرکت‌های تحلیلی مانند Forrester، Gartner و IDC بین استفاده از نام‌های Web3 و Web 3.0 تردید دارند.

با این حال، آنچه واضح است این است که وب 3.0 تأکید زیادی بر برنامه‌های غیرمتمرکز خواهد داشت و احتمالاً از فناوری‌های مبتنی بر بلاک چین برای توسعه خود استفاده گسترده‌ای خواهد کرد. همچنین یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی جهت تقویت یک وب هوشمندتر و سازگارتر نقش بسزایی خواهد داشت.

تکامل وب از Web1 تا Web3

اولین نسل وب که تحت عنوان وب 1.0 نامیده می‌شود، در سال 1989 توسط تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee)، دانشمند علم کامپیوتر بریتانیایی اختراع شد. وب 1.0 مفاهیم فرامتنی را برای پیوند دادن متن دیجیتال که در سال 1963 توسط تد نلسون (Ted Nelson) از پیشگامان فناوری اطلاعات آمریکایی پیشنهاد شده بود را به کار بست.

علاوه بر برنامه نویسی اولین مرورگر، برنرز لی زبان نشانه گذاری فرامتن (HTML) را نوشت که به مرورگرها دستور می‌دهد چگونه محتوا را نمایش دهند؛ همچنین پروتکل انتقال ابرمتن (HTTP) را پایه‌گذاری کرد که تعیین می‌کند چگونه وب سرورها فایل‌ها را به مرورگرها منتقل کنند. برنز لی همچنین شروع به طراحی نرم‌افزاری برای Semantic Web کرد که داده‌ها را بین صفحات وب پیوند می‌داد، اما محدودیت‌های سخت‌افزاری مانع اجرای آن شد.

مردم تا سال 1993 و پیش از انتشار اولین مرورگر محبوب با نام Mosaic که بعدها به Netscape Navigator تغییر نام داد، اطلاع چندانی از وب نداشتند. پس از آن مرورگرهای گرافیکی کاربرپسند مشابهی از جمله Yahoo، Lycos و AltaVista وارد صحنه شدند که تا سال 2004 مرورگر گوگل تمامی آن‌ها را از صحنه رقابت خارج کرد.

اوایل دهه نخست 2000 کارشناسان ایده یک وب ارتقا یافته که تعاملی‌تر باشد را ترویج کرده و آن را Web 2.0 نامیدند. آن‌ها کاربران را از وب 1.0 که یک سویه بوده و تنها امکان آپلود یک طرفه اطلاعات وجود داشت را به وب 2.0 که رابطه کاربر و نویسنده دو سویه است، ارجاع دادند و در این زمینه بسیار موفق عمل کردند. همان‌گونه که برنرز لی مفهوم وب معنایی خود را با نوشتن مقاله‌ای در ساینتیفیک امریکن شکل داد، ناشر تیم اوریلی نیز با راه اندازی کنفرانسی که به وب 2.0 اختصاص داشت به ترویج آن کمک کرد.

رویای یک وب تعاملی چندین سال بعد با محبوبیت گسترده‌ی شبکه‌های اجتماعی مانند فیس بوک محقق شد. کنسرسیوم وب جهانی، بدنه استانداردهای وب، استاندارد وب معنایی را منتشر کرد. تقریباً در همان زمان، دو فناوری ضروری وب 3.0 متولد شدند: ارز دیجیتال و بلاک چین. روزنامه‌نگاران و فناوران برجسته، از جمله گاوین وود (Gavin Wood)، یکی از بنیانگذاران اتریوم، شروع به ترویج اصطلاحات وب 3.0 و وب 3 برای نشان دادن یک نسخه غیرمتمرکز و از نظر معنایی آگاه از وب کردند.

چرا وب نسخه 3 مهم است؟

اگر تمرکززدایی معماری وب حتی بخشی از مزایای وعده داده شده توسط طرفداران وب 3.0 را ارائه دهد، می‌تواند اساساً نحوه تعامل افراد در وب و نحوه کسب درآمد شرکت‌ها از کالاها و خدمات را تغییر دهد. غول‌های وب 2.0 مانند آمازون، گوگل و متای مادر فیسبوک با جمع‌آوری و متمرکز کردن پتابایت داده‌های مشتری و کسب درآمد از آن به روش‌های بی‌شماری به سرعت رشد کردند. شبکه جهانی همتا به همتای وب 3.0 می‌تواند رشد چنین شرکت‌هایی را با ذخیره داده‌ها دشوار کند. چرا که افراد کنترل بیشتری بر محتوای وب و دسترسی کاربران به داده‌های شخصی خود خواهند داشت.

در مقابل، فرصت‌های تجاری وب 3.0 احتمالاً حول بهره‌برداری از این توانایی جدید برای تطبیق محصولات و خدمات وب برای افراد متمرکز است. برای مثال، قابلیت‌های بازاریابی Web 3.0 می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا تعادل بهتری بین حریم خصوصی و شخصی‌سازی نسبت به وب امروزی ایجاد کنند. از سویی دیگر شرکت‌ها ممکن است محافظت از حریم خصوصی قوی Web 3.0 را مانعی برای نحوه انجام بازاریابی دیجیتال بدانند.

وب 3.0 همچنین به عنوان زیرساخت برای متاورس، یک دنیای مجازی سه بعدی پیشنهادی که در آن بازنمایی‌های دیجیتالی افراد، به نام آواتار، تعامل و تجارت دارند، مهم است. متاورس، مانند وب 3.0، هنوز وجود ندارد، و به همین ترتیب برای زیرساخت داده‌ها و امور مالی خود به بلاک چین یا یک فناوری غیرمتمرکز مشابه و همچنین به هوش مصنوعی برای پاسخگویی بیشتر به دستورات کاربران متکی است.

متاورس و وب 3.0 در سطوح فنی و مفهومی به یکدیگر وابسته هستند؛ بنابراین احتمالاً این دو به صورت پشت سر هم تکامل خواهند یافت. تشکیل متاورس احتمالاً تا زمانی که زیربنای وب 3.0 آن به طور کامل ایجاد نشود، محقق نخواهد شد.

وب نسخه 3 (Web 3.0) چگونه کار خواهد کرد؟

در وب 1.0 و 2.0، HTML چیدمان و تحویل صفحات وب را تعریف می‌کند. در وب 3.0 نیز کد نویسی همچنان پایه و اساس کار خواهد بود، اما نحوه اتصال آن به منابع داده و محل قرارگیری آن احتمالاً متفاوت خواهد بود. بسیاری از وب سایت‌ها و تقریباً تمامی برنامه‌های کاربردی در وب 2.0 به نوعی از پایگاه داده متمرکز برای ارائه داده‌ها و فعال کردن عملکردها در برنامه‌ها متکی هستند.

در وب 3.0، برنامه‌ها در عوض از یک بلاک چین غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که فاقد اختیار مرکزی دلخواه است. در تئوری، این روش دموکراتیک‌، به کاربران کنترل بیشتری بر روی وب و نحوه استفاده از داده‌های شخصی آن‌ها می‌دهد.

تفاوت دیگر بین Web 2.0 و 3.0 این است که وب 3.0 از هوش مصنوعی برای ارائه محتوا بهره می‌برد؛ این در حالی است که وب 2.0 از تعامل داده‌های کاربران برای پاسخگویی به سوالات شما استفاده می‌کند. به زبان ساده، در حالی که وب 2.0 اساساً کاربران را قادر می‌سازد تا در محتوای سایت مشارکت داشته باشند و با یکدیگر همکاری کنند، وب 3.0 به احتمال زیاد این کار را به هوش مصنوعی واگذار می‌کند.

بنابراین وب 3.0 هوشمندتر و پاسخگوتر خواهد بود، زیرا داده‌ها در ساختار وب معنایی که برنرز لی برای اولین نسخه وب پیش‌بینی کرده بود، به صورت منطقی سازماندهی می‌شوند و هوش مصنوعی در درک آن مهارت بیشتری خواهد داشت.

ویژگی ها و فناوری های کلیدی وب نسخه 3 (Web 3.0)

وب 3.0 چندین ویژگی کلیدی دارد که آن را به طور کلی از نسل‌های قبلی وب متمایز می‌کند. در ادامه به معرفی و بررسی ویژگی‌های کلیدی وب نسخه 3 خواهیم پرداخت.

   • غیر متمرکز؛ برخلاف دو نسل اول وب که در آن حاکمیت و برنامه‌های کاربردی تا حد زیادی تحت کنترل چند شرکت مانند گوگل و یاهو هستند، وب 3.0 برنامه‌ها و خدمات را از طریق یک رویکرد توزیع‌شده ارائه می‌کند که به یک مرجع مرکزی وابسته نیست.

   • مبتنی بر بلاک چین: تمرکززدایی بلاک چین عاملی برای برنامه‌ها و خدمات توزیع شده وب 3.0 است. با بلاک چین، داده‌ها در یک شبکه گسترده توزیع شده همتا به همتا مدیریت و تایید می‌شوند. بلاک چین همچنین از یک دفتر کل تئوری تغییر ناپذیر از تراکنش‌ها و فعالیت‌ها استفاده می‌کند که به تأیید صحت و ایجاد اعتماد در بین شرکت کنندگان در بلاک چین کمک می‌کند.

   • ارز دیجیتال فعال است: ارز دیجیتال یکی از ویژگی‌های کلیدی وب 3.0 است که انتظار می‌رود تا حد زیادی جایگزین ارز فیات صادر شده توسط بانک‌های مرکزی دولتی شود.

   • سازماندهی معنایی: ایده پشت Semantic Web این است که اطلاعات را به گونه‌ای دسته‌بندی و ذخیره کند که به درک مفاهیم و معانی مرتبط به داده‌ها کمک کند. وب‌سایت‌ها می‌توانند کلمات موجود در عبارت‌های جستجو را به همان روشی که یک انسان درک می‌کند، درک کرده و به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا محتوای بهتری تولید و به اشتراک بگذارند.

   • خودمختار با هوش مصنوعی: اتوماسیون کلی بیشتر یکی از ویژگی‌های حیاتی وب 3.0 است و تا حد زیادی از هوش مصنوعی پشتیبانی می‌کند. وب‌سایت‌های مجهز به هوش مصنوعی، داده‌های مورد نیاز کاربران را فیلتر کرده و ارائه می‌کنند.

موارد و برنامه های کاربردی وب نسخه 3 (Web 3.0)

انتظار می‌رود موارد استفاده از وب 3.0 به شدت بر توانایی درک اهداف و ترجیحات کاربران و تنظیم محتوایی که به آن‌ها ارائه می‌دهد متمرکز باشد. بسیاری از محتواها به طور خودکار تنظیم و تحویل داده شده که در زمان و هزینه شرکت‌ها صرفه جویی می‌شود. وب 3.0 با پایه گذاری بلاک چین، برنامه‌ها و خدمات جدیدی را بر اساس فناوری‌های بلاک چین فعال می‌کند که امروزه استفاده زیادی دارند. این خدمات شامل موارد زیر هستند.

   • NFT-ها: توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) نوعی دارایی رمزنگاری منحصربه‌فرد هستند که برای ایجاد و احراز هویت مالکیت دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌شوند. NFTها در نحوه ایجاد و مبادله موارد با ارزش در وب 3.0 مهم خواهند بود.

   • DeFi: امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یک فناوری بلاک چین در حال ظهور است که می‌تواند مبنایی برای خدمات مالی غیرمتمرکز وب 3.0 باشد.

   • ارز دیجیتال؛ ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاک چین هستند که از رمزنگاری برای ایمن سازی فرآیندهای مربوط به تولید واحدهای پولی، انجام تراکنش‌ها و تأیید تغییرات مالکیت استفاده می‌کنند. به گفته سازندگان، Crypto سکه وب 3.0 خواهد بود.

   • dApps: برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) برنامه‌های متن باز هستند که بر روی بلاک چین‌های غیرمتمرکز ساخته شده‌اند. با ثبت چنین تغییراتی در دفتر کل توزیع شده بلاک چین، می‌توان آن‌ها را توسط دیگران افزایش داد.

   • قراردادهای هوشمند: قرارداد هوشمند در حال حاضر مبنایی برای برنامه‌های کاربردی بلاک چین در حال ظهور است و انتظار می‌رود که نقش اصلی را در وب 3.0 ایفا کند. قراردادهای هوشمند منطق تجاری را در پاسخ به رویدادها اجرا می‌کنند.

آنها کد برنامه هستند، نه قراردادها به معنای حقوقی - وضعیت حقوقی آن‌ها هنوز در اکثر حوزه‌های قضایی مشخص نشده است – قراردادهای هوشمند مکانیسم‌های قدرتمند وب 3.0 برای کاربران و برنامه‌های بلاک چین برای تعامل به روش‌های قابل اعتماد خواهند بود.

   • پل‌های زنجیره‌ای متقاطع: بلاک چین‌ها در دنیای وب 3.0 بسیار زیاد خواهند بود و هدف از پل‌های زنجیره‌ای، ایجاد درجه‌ای از قابلیت همکاری بین آن‌ها است.

   • DAOها: DAO ها می‌توانند نهادهای سازماندهی باشند که ساختار و حاکمیت مورد نیاز برای عملی کردن یک رویکرد غیرمتمرکز به خدمات وب 3.0 را فراهم می‌کنند.

مزایای بالقوه وب نسخه 3 (Web 3.0) چیست؟

به سختی می‌توان مزایا و معایب وب 3.0 را با اطمینان بیان کرد، زیرا اکثر مؤلفه‌های وب 3.0 جدید بوده یا هنوز در در حال شکل گیری هستند. از سویی دیگر این مولفه‌ها توسط افرادی طراحی و تبلیغ می‌شوند که تمایل دارند جنبه های منفی را کنار بگذارند. با این حال، در ادامه به بررسی برخی از مزای وب نسخه 3 خواهیم پرداخت.

   • کنترل و حریم خصوصی؛ کاربران کنترل بیش‌تری بر روی هویت آنلاین و داده‌های خود دارند.

   • شفافیت؛ وب نسخه 3.0 امکان مشاهده بهتر تراکنش‌ها و فعالیت‌ افراد را فراهم می‌کند.

   • هوش پیش‌بینی و شخصی سازی؛ پیش‌بینی و شخصی‌سازی مبتنی بر هوش مصنوعی و ML باعث می‌شود وب برای کاربران پاسخگوتر باشد.

   • امور مالی غیرمتمرکز؛ این امر امکان انجام معاملات از جمله خرید و فروش محصولات و خدمات و همچنین تضمین وام را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کند.

چالش های بالقوه وب نسخه 3 (Web 3.0) چیست؟

وب 3 دارای اشکالات بالقوه جدی بوده که شامل موارد زیر است:

   • پیچیدگی؛ شبکه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند، علاوه بر کاربران روزمره وب، منحنی‌های یادگیری و چالش‌های مدیریتی قابل توجهی را برای IT ایجاد می‌کنند.

   • امنیت؛ پیچیدگی این فناوری‌های اساسی امنیت وب 3.0 را به یک چالش واقعی تبدیل می‌کند. قراردادهای هوشمند هک شده‌اند و حوادث امنیتی در بلاک چین‌ها و صرافی‌های ارزهای دیجیتال خبرساز شده است.

   • نگرانی‌های نظارتی؛ فقدان یک مرجع مرکزی به این معنی است که تیم‌های نظارتی و انطباق که به ایمن نگه داشتن تجارت آنلاین و سایر فعالیت‌های وب برای کاربران کمک می‌کند، ناکارآمد بوده یا وجود ندارند.

   • الزامات فنی؛ بلاک چین‌ها و dApp ها اغلب منابع فشرده هستند و علاوه بر هزینه‌های زیست محیطی و پولی استفاده از انرژی، به ارتقای سخت افزاری گران قیمت نیاز دارند.

   • انتخاب فناوری می‌تواند چالش دیگری برای شرکت‌هایی باشد که سعی در توسعه برنامه‌های وب 3.0 دارند، زیرا ابزارهایی برای بلاک چین، ارزهای دیجیتال، NFT ها و قراردادهای هوشمند در حال گسترش هستند.

همچنین یک فناوری داده غیرمتمرکز جایگزین به نام Solid وجود دارد که توسط برنرز لی، مخترع وب، پیشنهاد شده است. او می‌گوید که بلاک‌چین‌ها بسیار کند، گران‌تر و عمومی هستند که نمی‌توانند ذخیره‌سازی داده‌های قابل دوام برای اطلاعات شخصی باشند. او شرکتی به نام Inrupt را برای تجاری‌سازی Solid تأسیس کرد.

وب نسخه 3 (Web 3.0) چه زمانی منتشر می شود؟

در حال حاضر بسیاری از زیرساخت‌ها و بخش‌های وب نسخه 3 وجود دارد؛ اما برای آنکه به طور کامل اجرا شده و از کاربران از نسخه 2 به آن نقل مکان کنند، زمان زیادی لازم است. بیش از 10 سال طول کشید تا اطلاعات و کاربران از وب 1.0 به وب 2.0 منتقل شوند. اکثر ناظران انتظار دارند که پیاده سازی کامل و تغییر شکل وب 2.0 به وب 3.0 به همان اندازه یا حتی بیش‌تر زمان ببرد.

سخن آخر

وب 3.0 که به عنوان وب معنایی نیز شناخته می شود، تکراری از اینترنت است که در آن ماشین‌های هوشمند می‌توانند مانند انسان‌ها اطلاعات را بخوانند و درک کنند. وب نسخه 3 چشم انداز یک اینترنت غیرمتمرکز جدید است. در حالی که یک رویکرد بهتر از Web2 دارد اما Web3 با چالش هایی در مقیاس پذیری، قابلیت همکاری، توسعه و دسترسی مواجه است.

پرسش‌های متداول

آیا وب 3.0 همانSemantic Web است؟

Semantic Web یکی از اجزای ضروری وب 3.0 است که معنای محتوای وب و دستورات کاربر را برای هوش مصنوعی قابل درک می‌کند و به نوبه خود باعث پاسخگویی و شخصی سازی بیشتر می‌شود. با این حال، وب 3.0 به غیر از Semantic Web به زیرساخت‌های فنی دیگری به‌ویژه بلاک چین نیاز دارد.

آیا وب 3.0 همان متاورس است؟

شما می‌توانید متاورس را به عنوان یک تجربه کاربری فوق العاده با واقعیت افزوده سه بعدی و مجازی در نظر بگیرید که اینترنت را به یک فضای مجازی مشترک و واحد تبدیل می‌کند و افراد را قادر می‌سازد کارهایی را انجام دهند که در دنیای فیزیکی امکان پذیر نیست. متاورس به زنجیره بلوکی، مهمترین بخش وب 3.0، نیاز دارد تا محتوای دیجیتالی خود را غیرمتمرکز و ایمن کرده و دارایی‌ها را توکن کند. وب 3.0 در تئوری می تواند قبل از متاورس وجود داشته باشد، اما برعکس آن بعید است. برای ایجاد یک دنیای مجازی واحد، وب 3.0 باید جایگزین زیرساخت‌های اساسی وب امروزی یا حداقل بخش‌های اصلی آن شود.

آیا وب 3.0 قابل هک است؟

علی‌رغم ادعاهای افراطی، بلاک‌چین‌های بزرگ و ارزهای دیجیتال نیز گهگاهی هک شده‌اند. دلیل کمی وجود دارد که ما را متقاعد کند وقتی وب 3.0 جایگزین وب امروزی شود، آسیب پذیر نخواهد بود، زیرا بلاک چین مهمترین قطعه در پایه و اساس آن است.