بلولایت Blue Light یا نور آبی و تاثیر آن بر سلامتی

نورهای محیطی در دراز مدت می‌توانند روی سلامت فیزیکی و بهداشت روان تاثیرگذار باشند. یکی از این نورها، نور آبی یا بلولایت (Blue Light) است که توسط منابع طبیعی مثل خورشید و منابع غیر طبیعی مانند نمایشگر دستگاه‌های الکترونیکی و لامپ‌ها تولید می‌شوند. نور آبی طبیعی که توسط خورشید تولید می‌شود برای سلامتی خیلی مفید است و با تاثیر روی قشر مغز، سطح هوشیاری، زمان واکنش و حتی خلق فرد را بهبود می‌بخشد؛ اما نور آبی مصنوعی، ساعت بیولوژیک بدن را در وضعیت بدی قرار می‌دهد و اثرات بسیار مخرب و جبران‌ناپذیری روی سلامت افراد می‌گذارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

نور آبی یا بلولایت Blue Light چیست؟

نور مرئی دارای امواج الکترومغناطیسی با طول موج 380 الی 750 نانومتر که از هفت رنگ اصلی تشکیل شده است. این امواج که دارای انرژی هستند بر اساس طول موج و قدرت دسته‌بندی می‌شوند؛ یعنی هرچه طول موج کوتاه‌تر باشد انرژی آن نیز بیشتر می‌شود و هر چه طول موج بلندتر باشد انرژی آن‌ها کم‌تر می‌شود.

در این میان، نور آبی با طول موج 450 الی 495 نانومتر دارای کوتاه‌ترین طول موج و بیشترین انرژی است. این نور از نمایشگر دستگاه‌های الکترونیکی، لامپ‌های LED و فلورسنت (لامپ‌های کم مصرف پیچی) تولید می‌شود و می‌تواند الگوی خواب و چرخه شبانه‌روزی بدن را مختل کند و موجب انواع بیماری‌های جسمانی و روانی شود. همچنین تحقیقات نشان داده که اگر چشم مدت زمان زیادی در معرض بلولایت (Blue Light) قرار گیرد آسیب‌های جدی به آن وارد می‌شود.

منابع تولید کننده نور آبی یا بلولایت

می‌توان گفت بلولایت یا نور آبی در همه جا وجود دارد. خورشید مهم‌ترین منبع تولید کننده نور آبی طبیعی است اما به غیر از خورشید، منابع غیر طبیعی دیگری هم وجود دارند که بلولایت تولید می‌کنند. از جمله این منابع غیر طبیعی می‌توان به نور آبی تلویزیون‌ها، نمایشگر کامپیوترها، لپ تاپ‌ها، گوشی موبایل، تبلت، لامپ‌های فلورسنت (لامپ های کم مصرف) و لامپ‌های LED اشاره کرد.

در شرایط عادی بدن از نور آبی طبیعی که از خورشید ساطع می‌شود استفاده و چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند. این نور در هوشیاری و سلامت جسم و روان نیز تاثیر مثبت دارد؛ اما منابع مصنوعی نور آبی، زمان‌بندی خورشید و حتی جنس و نوع انرژی آن را ندارد و ویژگی‌های دیگری دارند که باعث آسیب رساندن به فرد می‌شوند. یکی از این ویژگی‌ها چشمک زدن سریع آن‌ها است. این چشمک زدن علت اصلی خستگی چشم، سردرد، خستگی ذهنی و فیزیکی است که به خاطر استفاده طولانی مدت از این وسایل به وجود می‌آید. چشم انسان قادر نیست به طور طبیعی از خود در برابر این اشعه‌ها محافظت کند؛ این در حالی است که ما هر روز چشمان خود را در معرض این اشعه‌ها قرار می‌دهیم.

خطرات نور آبی مصنوعی بر سلامتی

نور آبی طبیعی که از نور خورشید ساطع می‌شود برای بدن بسیار مفید و ضروری است. بلولایتی که در طول روز از خورشید دریافت می‌کنیم باعث می‌شود در طول روز هوشیار و سرحال باشیم و احساس خواب آلودگی نداشته باشیم. این در حالی است که تشعشع مصنوعی نور آبی برای سلامتی بسیار مضر است و می‌تواند تولید ملاتونین (هورمونی که خواب و ریتم کاردینال بدن را تنظیم می‌کند) را کاهش دهد. تحقیقات نشان داده که کاهش سطح ملاتونین در بدن در دراز مدت می‌تواند باعث بروز بیماری‌هایی مانند چاقی، دیابت و سرطان شود.

چشم انسان ساختار پیچیده‌ای دارد و می‌تواند تا 99 درصد اشعه UV یا فرابنفش را خنثی کند اما نمی‌تواند نور آبی را مانند اشعه UV فیلتر کند؛ به همین دلیل نور آبی به شبکیه می‌رسد. قرار گرفتن بیش از حد چشم در معرض نور آبی به سلول‌های حساس به نور آبی در شبکیه آسیب‌های جدی می‌رساند و حتی ممکن است منجر به بیماری تباهی لکه زرد یا Macular Degeneration شود یا فرد برای همیشه بینایی خود را از دست دهد. از دیگر عوارض ناشی از بلولایت می‌توان به تاری دید، مشکل در تمرکز، سردرد، خشکی، تورم و قرمزی چشم اشاره کرد. همچنین خستگی چشم ناشی از نور آبی یا (Blue Light) تاثیر جدی در یادگیری مغز و راندمان یادگیری فرد دارد. لازم است به این نکته توجه داشته باشید که بلولایت (Blue Light) برای افرادی که مشکل آب مروارید دارند بسیار خطرناک است و تا حد امکان نباید در معرض این نور قرار گیرند.

بلولایت یا نور آبی عامل بی‌خوابی شبانه

صفحه نمایش دستگاه‌های الکترونیکی مثل کامپیوتر، لپ تاپ، گوشی هوشمند و غیره به دلیل نور آبی که از خود ساطع می‌کنند می‌توانند باعث بی‌خوابی شبانه شوند. با تاریک شدن هوا هورمونی به نام ملاتونین در بدن ترشح می‌شود که سیستم خواب را تنظیم می‌کند. به طور طبیعی با تاریک شدن هوا این هورمون در بدن آزاد می‌شود تا خوابمان ببرد و با روشن شدن هوا ترشح این هورمون در بدن کم می‌شود تا از خواب بیدار شویم. در طول روز این هورمون در بدن ترشح نمی‌شود تا بتوانیم تمرکز کنیم. در واقع این هورمون خواب شبانه را تنظیم می‌کند و اگر این هورمون ترشح نشود اصلا خوابمان نمی‌برد. به این ترتیب نور آبی از ترشح هورمون ملاتونین جلوگیری می‌کند.

روش‌های کم کردن نور آبی ناشی از دستگاه‌های الکترونیکی

راهکارهای بسیار ساده و راحتی برای کم کردن خطرات نور آبی یا بلولایت وجود دارد که با رعایت کردن آن‌ها مشکلی برای شما به وجود نخواهد آمد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

نور صفحه نمایش گوشی یا کامپیوتر را در حد امکان کم کنید:  بعد از تاریک شدن هوا از گوشی و کامپیوتر استفاده نکنید؛ ولی اگر مجبور هستید که بعد از تاریکی هوا از گوشی یا کامپیوتر استفاده کنید نور آن را تا حد امکان کم کنید تا کم‌تر در معرض نور آبی یا بلولایت Blue Light قرار بگیرید.

حذف نور آبی از نمایشگر با استفاده از برنامه‌های فیلتر Blue Light: یکی از راه‌حل‌های خوب برای پیشگیری خطرات نور آبی استفاده از نرم‌افزارهای فیلتر کننده نور آبی نمایشگر است. این نرم‌افزارها صفحه نمایش را فیلتر می‌کنند تا کمتر در معرض نور آبی قرار بگیرید. یکی از این نرم‌افزارها که برای ویندوز طراحی شده F.lux است. این برنامه قادر است نور شب و روز را تشخیص دهد و متناسب با آن، نور صفحه نمایش را تنظیم کند.

نرم‌افزار دیگری که کاربران اندرویدی می‌توانند از آن برای فیلتر کردن نور آبی صفحه نمایش استفاده کنند برنامه Blue Light Filter است. این برنامه نور شب و روز را تشخیص نمی‌دهد و شما باید بعد از تاریک شدن هوا به صورت دستی این برنامه را فعال کنید. استفاده از عینک‌های ضد بلولایت: عینک‌های ضد بلولایت، نور آبی را فیلتر می‌کنند. شیشه این عینک‌ها که ضد اشعه بلولایت تولید شده اجازه نمی‌دهد تا نور آبی به چشم برسد؛ بنابراین عینک‌های بلولایت بهترین گزینه هستند تا از چشمان خود را در مقابل بلولایت محافظت کنید.

با توجه به مطالب گفته شده باید خطرات ناشی از نور آبی که از نمایشگر دستگاه‌های الکترونیکی و لامپ‌ها ساطع می‌شود را جدی گرفت و کم‌تر در معرض این نور قرار گرفت.

سخن آخر

امیدواریم مقاله بلولایت یا نور آبی و تاثیرات آن روی سلامتی برایتان مفید واقع شده باشد. در این مقاله سعی شد به تمامی نکات مرتبط با نور آبی، دلایل اثرات مخرب آن بر سلامتی و راه‌های جلوگیری از آسیب رسیدن به چشمان و وضعیت جسمانی کاربر توضیح داده شود. شما می‌توانید از بخش نظرات، سوالات خود را در مورد نور آبی با ما به اشتراک قرار دهید.

پرسش‌های متداول

آیا نور آبی خستگی چشم می‌شود؟

در صورتی که برای طولانی مدت به منبع نور مصنوعی که نور آبی ساطع می‌کند خیره شوید سلامتی جسمانیتان به خطر خواهد افتاد که البته بیشترین آثار مخرب بر چشمان کاربر خواهد بود.

آیا نور آبی طبیعی تاثیر مخربی دارد؟

خیر. نور آبی طبیعی برخلاف نور آبی مصنوعی برای سلامتی کاربر مفید نیز هستند.