معرفی انواع سیستم عامل های گوشی

سیستم عامل (Operating System) اولین نرم افزاری است که در هنگام روشن کردن یک دستگاه هوشمند و همچنین آخرین نرم افزاری می باشد که در زمان خاموش کردن همان دستگاه مشاهده می کنیم. کنترل دستگاه بر عهده سیستم عامل بوده و دستگاه بدون وجود آن، قادر به روشن شدن هم نمی باشد. بنابراین مهم ترین نرم افزار در دستگاه های هوشمند دیجیتالی از جمله تلفن همراه به شمار می رود که به صورت نصب شده بر روی گوشی وجود دارد. سیستم عامل موبایل، نرم افزاری شامل مجموعه ای از داده ها و برنامه ها بوده که وظیفه کنترل و مدیریت سخت افزار و نرم افزار را بر عهده دارد و اجازه می دهد تا برنامه ها و اپلیکیشن ها اجرا شوند. اکثر سیستم عامل ها قابل تعویض نیستند یعنی نمی توان روی یک گوشی اپل با سیستم عامل iOS، سیستم عامل اندروید را جایگزین کرد. اما می توان سیستم عامل موبایل را آپدیت کرده و قابلیت های آن را بهبود بخشید.

در این مقاله می خواهیم به بررسی سیستم عامل گوشی موبایل بپردازیم و با انواع آن ها آشنا شویم. گوشی های موبایل اولیه ساختار پیچیده ای نداشتند و از سخت افزار ساده ای برخوردار بودند به همین دلیل نرم افزار در آن ها اهمیت چندانی نداشت. در حالی که امروزه به دلیل پیشرفت تکنولوژی و گسترش گوشی های هوشمند، بخش سخت افزار و نرم افزار دستگاه اهمیت ویژه ای پیدا کرده است و سیستم های عامل نیز با پیشرفت قابل توجهی روبرو شدند. انواع مختلفی از سیستم عامل های گوشی وجود دارد و از مهمترین آنها می توان iOS ،BlackBerry ،Bada Symbian ،windows phone ،Palm ،Tizen ،Java و Android را نام برد که هر یک از این سیستم عامل ها دارای ویژگی های خاص و منحصر به فردی می باشند.

سیستم عامل Android (اندروید):

شرکت گوگل در سال 2005، شرکت کوچک اندروید را خریداری و آن را برای تلفن های هوشمند و تبلت ها، بر اساس هسته لینوکس عرضه کرد. اندروید به معنی ربات می باشد و سیستم عاملی Open Source است. در حال حاضر بیشترین استفاده در بین سیستم عامل های گوشی های هوشمند به اندروید تعلق دارد. علاوه بر این، گوگل سیستم عامل Android TV را برای تلویزیون ها، Android Auto را برای ماشین ها و Wear OS را برای ساعت های مچی هوشمند توسعه داده است که هر یک رابط کاربری خاص خود را دارند. رابط کاربری یک واسط بین کاربر و دستگاه محسوب می شود که کار با دستگاه را برای کاربر آسان تر می کند. رابط کاربری سیستم عامل اندروید و بیشتر برنامه های آن به زبان جاوا و پایتون نوشته شده است. این سیستم عامل همچنین بر روی کنسول های بازی، دوربین های دیجیتال و دیگر لوازم الکترونیکی استفاده می شود و به دلیل سرعت و قدرتی که دارد از سیستم عامل های دیگر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. در سال 2007 در حالی که اپل، سیستم عامل iOS را معرفی کرد، گوگل نیز در حال تولید سیستم عامل اندروید بود و در نهایت اولین نسخه بتای سیستم عامل اندروید را در نوامبر 2007 منتشر کرد. اولین نسخه تجاری سیستم عامل اندروید (نسخه 1.0)، در سپتامبر 2008 بر روی یکی از گوشی های شرکت HTC معرفی شد و در 9 فوریه 2009 به نسخه 1.1 ارتقا پیدا کرد. جالب اینجاست که از ماه آوریل 2009 هر کدام از نسخه ها جدید این سیستم عامل به نام یک شیرینی یا دسر نام گذاری می شدند.

از ویژگی های سیستم عامل اندروید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- پشتیبانی سیستم عامل اندروید از شبکه های ارتباطی مانند: Bluetooth, Wi-Fi, GSM, EDGE, CDMA, EV-DO, UTMS

2- پشتیبانی از فرمت های مختلف فایل های مولتی مدیا مانند: MPEG-4, H.264, MP3, AAC, GIF, JPGE, PNG, AMR

3- پشتیبانی از تمامی سخت افزارهای رایج مانند GPS و دوربین های با کیفیت بالا.

4- پشتیبانی از فرم های MMS ،SMS و XMPP برای ارسال SMS.

5- مرورگر اندروید با فریم ورک منبع باز WebKit توسعه یافته است.

6- اندروید برای ذخیره داده ها و مدیریت بانک های اطلاعاتی سبک از نرم افزار SQLite استفاده می کند.

7- زبان برنامه نویسی تمام برنامه های اندروید به زبان جاوا نوشته می شوند و برای اجرا شدن روی این سیستم عامل، کدهای جاوا باید به کدهای Dalvik تبدیل شده و سپس روی ماشین مجازی جاوایی (Dalvik virtual machine) اجرا شوند.

8- ابزارهای مختلف اندروید با پشتیبانی گوگل برای توسعه دهندگان به راحتی در دسترس قرار گرفته و شامل کتابخانه ها، خطایاب، شبیه ساز گوشی و یک پلاگین برای اکلیپس است.

9- پشتیبانی اندروید از سخت افزارهای مختلف همچون جی پی اس و دوربین های متنوع.

10- پردازش تصاویر و فایل های گرافیکی به وسیله OpenGL انجام می گیرد که کیفیت بالاتری خواهد داشت.

در حال حاضر آخرین نسخه اندروید نسخه 9.0 یا Pie (پای) می باشد که در 6 اوت 2018 منتشر شد. گوشی موبایل های سامسونگ در مدل های Galaxy S10 ،Galaxy S10e و Galaxy Fold دارای نسخه 9 از سیستم عامل اندروید هستند.

انواع رابط های کاربری اندروید:

1- رابط کاربری TouchWiz سامسونگ

2- رابط کاربری One UI سامسونگ

3- رابط کاربری Samsung Experience سامسونگ

4- رابط کاربری Grace UX سامسونگ

5- رابط کاربری Xperia UI سونی

6- رابط کاربری Sense اچ تی سی

7- رابط کاربری LG UX ال جی

8- رابط کاربری Emotion UI هوآوی/ آنر

9- رابط کاربری Stock Android با اندروید خالص گوگل/ نکسوس

سیستم عامل (iOS):

این سیستم عامل توسط شرکت اپل در سال 2007 ایجاد شد و دومین سیستم عامل محبوب در جهان بعد از اندروید می باشد. سیستم عامل iOS همانند Mac OS X متعلق به سیستم عامل یونیکس بوده و تنها برای آیفون طراحی شده است. دستگاه های آیفون، آی پاد تاچ، آی پد و اپل تی وی از این سیستم عامل استفاده می کنند. سیستم عامل iOS از مرورگر سافاری که از سرعت بیشتری نسبت به مرورگرهای کروم و فایرفاکس برخوردار می باشد و برای جستجو در وب کاربرد دارد. مرورگر سافاری جستجو در اینترنت را برای کاربر آسان تر می کند. این سیستم عامل برای مدیریت کردن فایل ها، دفترچه تلفن، اجرا کردن برنامه ها و پخش کردن فرمت های صوتی و تصویری، از برنامه Files بهره می برد. رابط کاربری سیستم عامل iOS بر پایه رابط کاربری مستقیم (Concept of Direct Manipulation) یا به عبارت دیگر چند لمسی بودن و استفاده کردن از حرکات دست و انگشتان طراحی شده است. زمانی که اپل، سیستم عامل iPhone OS 1 را روانه بازار کرد، در مقایسه با دیگر رقبای خود از جمله بلک بری، ویندوز فون، پالم اس و سیمبین از امکانات محدودتری برخوردار بود. نرم افزار Copy Paste در این سیستم عامل وجود نداشت و فقط دارای قابلیت Multitasking می باشد که امکان پخش موسیقی در پس زمینه را فراهم می کرد. اما آیفون و iOS 1 با اینکه کارایی محدودی داشتند با این حال توانستند ویژگی ها و قابلیت های سیستم عامل های دیگر را بهبود بخشند. از جمله قابلیت زوم دو انگشتی و اسکرول کردن صفحه، کارایی بهتر گوگل مپ و Gestures را می توان نام برد. صفحه نمایش لمسی iOS از نوع صفحه نمایش خازنی بود در حالی که بقیه سیستم عامل ها قابلیت استفاده از قلم استایلوس و یا صفحه های لمسی مقاومتی را داشتند. اپل توانست سیستم عاملی قوی تر را به بازار عرضه کند و با بروز رسانی های مکرر، کاربران خود را راضی نگه دارد و اعتماد آن ها را جلب کند. در سال 2008، iOS نسخه 2 را بر روی گوشی iPhone 3G معرفی کرد که از نصب برنامه های ثانویه موجود در iOS App Store بر روی گوشی های آیفون پشتیبانی می کرد و 500 برنامه برای دانلود کردن در اختیار مردم قرار می داد. این فروشگاه تا سال 2012 اپلیکیشن های زیادی را معرفی کرد که به تعداد بسیاری دانلود شده اند.

iOS از زمانی که اولین نسخه آن به بازار معرفی شد تاکنون دستخوش تغییرات زیادی بوده است. می توان گفت تمام برنامه های iOS شامل سیری، شبکه های اجتماعی، سافاری، اشتراک گذاری تصاویر، برنامه Accessibility و بسیاری از برنامه های اصلی و جانبی در iOS 6 آپدیت شده اند و امکانات جدیدی به آن افزوده گردیده است. جدیدترین نسخه iOS ارائه شده تا امروز iOS 12 می باشد که به عنوان مثال در گوشی های اپل مدل آیفون Xs Max و آیفون Xs از این نسخه به کار رفته است.

سیستم عامل Windows Phone (ویندوز فون):

این سیستم عامل توسط شرکت مایکروسافت در سال 2010 برای گوشی های هوشمند طراحی شد که اولین نسخه آن، ویندوز فون 7 می باشد. Windows Phone 7 برخلاف ویندوز موبایل که ساختاری شبیه ویندوز دارد از رابط کاربری مترو بهره می برد. ویندوز فون نسبت به ویندوز موبایل دارای سرعت و دقت بالاتری می باشد. یکی از مهم ترین ویژگی های ویندوز فون، انتقال فایل های رسانه ای از کامپیوتر به موبایل با استفاده از برنامه Zune For Windows Phone است. بازی های برنامه ریزی شده برای ویندوز فون در نوع خود جدید و باکیفیت هستند و کاربران از راه Market Place می توانند تازه ترین بازی ها، موزیک ویدئوها و اپلیکیشن ها را دریافت کنند. در ویندوز فون 7 یک مرورگر IE وجود دارد که تا شش صفحه را می تواند همزمان لود کند. قابلیت Multi-touch در این سیستم عامل باعث شده تا شما بتوانید تصاویر صفحه را ذخیره کنید و به جستجوی یک کلمه در صفحه لود شده بپردازید. همچنین مرورگر Windows Phone می تواند جدا از هسته سیستم عامل ویندوز فون بروزرسانی شود. مایکروسافت، Windows Phone 8 را در سال 2012 با کارایی های بالاتر عرضه کرد که دارای رابط کاربری روان و زیبایی است. در این نسخه امکان عکاسی به صورت پانوراما و قابلیت اتصال دائم به Wi-Fi برای کاربران فراهم شده بود و از ویژگی های بارز آن می توان به ارتقا مرورگر، به نسخه IE10 اشاره کرد. اما این سیستم عامل، نسخه قبلی خود را پشتیبانی نمی کرد و این یک ایراد مهم محسوب می شد. در سال 2015 نسخه 10 ویندوز فون به بازار معرفی گردید که شباهت بسیاری به ویندوز 10 کامپیوترهای شخصی داشت. از جمله گوشی هایی که از این سیستم عامل استفاده می کنند، موبایل Microsoft Lumia 640 XL LTE و Microsoft Lumia 640 LTE را می توان نام برد.

سیستم عامل BlackBerry (بلک بری):

بلک بری در سال 1999، اولین سیستم عامل خود را برای پلاگین BlackBerry 850 روانه بازار کرد. سیستم عامل بلک بری به خاطر پشتیبانی قوی خود از پست الکترونیکی (ایمیل) شناخته شده است. این سیستم عامل فقط بر روی گوشی های بلک بری قابل اجرا می باشد و از این نظر شبیه iOS اپل عمل کرده است. رابط کاربری بلک بری BlackBerry Blend می باشد و امکان مدیریت گوشی از طریق کامپیوتر را فراهم می سازد. از ویژگی های بارز این سیستم عامل می توان به چند وظیفگی (انجام همزمان چند کار)، صفحه کلید هوشمند و امنیت بالا اشاره کرد. بلک بری قابلیت اشتراک گذاری تصویر را در سال 2012 بر روی نسخه 7.1 فراهم ساخت. در حال حاضر جدیدترین نسخه سیستم عامل بلک بری، BlackBerry 10 مبتنی بر QNX می باشد که در سال 2013 معرفی شد. از سیستم عامل اندروید بر روی گوشی های بلک بری نیز استفاده شده است. از نمونه گوشی های دارای سیستم عامل بلک بری می توان به مدل Classic Q20، مدل Leap و مدل Z30 اشاره کرد. موبایل های بلک بری مدل KEY2 و مدل Motion نیز دارای سیستم عامل اندروید می باشند.

سیستم عامل Bada (بادا):

Bada سیستم عاملی است که توسط شرکت سامسونگ الکترونیک و از روی هسته لینوکس Free BSD و Open BSD طراحی و بر روی گوشی های سامسونگ سری wave اجرا شد. نسخه اول این سیستم عامل در سال 2010 و نسخه دوم آن در سال 2011 به بازار معرفی گردید. اما موبایل های عرضه شده با این سیستم عامل، از قیمت پائینی برخوردار بودند و به همین دلیل مورد توجه بسیاری قرار گرفتند. مدل های S8600 Wave 3 و S5780 Wave 578 از سری wave سامسونگ دارای سیستم عامل بادا هستند. این سیستم عامل از فایل های فلش پشتیبانی می کند و همزمان می تواند چندین کار را انجام دهد. فروشگاهی توسط بادا راه اندازی شده که کاربر می تواند برای دانلود برنامه های خود به آن مراجعه کند. موبایل هایی که دارای این نوع از سیستم عامل هستند از قابلیت Multi-touch نیز پشتیبانی می کنند.

سیستم عامل Symbian (سیمبین):

این سیستم عامل را نوکیا در سال 2008 از شرکت سیمبین خریداری کرد و به عنوان سیستم عامل موبایل های خود معرفی نمود. سیمبین از هسته Micro Kernel Architecture تشکیل شده است. این هسته از عناصر مدیریت حافظه و زمان بندی برخوردار است و از عناصر شبکه و فایل های سیستمی پشتیبانی نمی کند. سیستم عامل سیمبین بر روی دو رابط کاربری S60 و UIQ ارائه شده که البته S60 رابط کاربری مهم آن به شمار می آید. سیمبین با وجود داشتن کمترین امکانات سخت افزاری، کارایی خوبی را از خود نشان داد و باعث شد تا مورد توجه کاربران قرار بگیرد. این سیستم عامل پایداری بالایی دارد یعنی در زمان هایی که از پردازنده استفاده نمی شود، سیستم در حالت خاموشی قرار گرفته و موجب صرفه جویی در مصرف باتری و سخت افزارهای دیگر می شود. مهم ترین زبانی که در این سیستم عامل استفاده شده است، زبان برنامه نویسی ++C می باشد. اکثر گوشی های جدید شرکت هایی مانند نوکیا و زیمنس از سیستم عامل سیمبین در گوشی های خود استفاده می کنند. نسخه جدید سیستم عامل سیمبین، Belle (بل) می باشد که با معرفی نوکیا 600، نوکیا 700 و نوکیا 701 از آن رونمایی شد.

سیستم عامل Palm (پالم):

Palm یک سیستم عامل متصل به سیستم است که برای دستیاران دیجیتال شخصی (PDAs) در سال 1996 توسط Palm OS توسعه یافت. این سیستم عامل برای استفاده آسان تر با رابط کاربر گرافیکی مبتنی بر صفحه لمسی طراحی شده است که می توان از این سیستم عامل بر روی PDA و نیز اسمارت فون استفاده کرد. برنامه های کاربردی بسیاری مانند تقویم، دفتر یادداشت، دفترچه تلفن، ماشین حساب، تماس تلفنی، SMS ،MMS، مرورگر وب، ساعت جهانی، پخش کننده صوتی و تصویری، عکاسی، فیلمبرداری، Email و غیره در Palm OS ایجاد شده است. کار کردن با این سیستم عامل آسان بوده و به سرعت می توان کارهای خود را انجام داد و اطلاعات خود را به اشتراک گذاشت. سیستم عامل پالم امکان تبادل اطلاعات با رایانه های شخصی و تهیه یک نسخه پشتیبان از اطلاعات را به وجود می آورد. این سیستم عامل به سایر دستگاه ها، از طریق ابزارهایی مانند مودم های کابلی، Wi-Fi و بلوتوث متصل می شود. نگارش 32 بیتی این سیستم عامل با پردازنده قوی طراحی و با نام تجاری Palm 5.Q معرفی شد که دارای قابلیت پشتیبانی از کاربردهای امروزی تلفن های همراه است.

سیستم عامل Tizen (تایزن):

تایزن مانند اندروید سیستم عاملی Open Source و بر پایه سیستم عامل لینوکس می باشد که توسط دو شرکت اینتل و سامسونگ در سال 2012 طراحی شده و برای گجت های پوشیدنی این شرکت رونمایی شد. شرکت سامسونگ از این سیستم عامل در ساعت هوشمند Samsung Gear2 استفاده کرده است. همچنین گوشی موبایل سامسونگ Z2 نیز دارای این سیستم عامل می باشد.

سیستم عامل Java (جاوا):

جاوا در واقع نوعی پلتفرم محسوب می شود و گوشی هایی که سیستم عامل ندارند از این پلتفرم استفاده می کنند. موبایل های دارای این سیستم عامل سریع تر روشن می شوند و کمتر هنگ می کنند. همچنین این سیستم عامل از اثری که ممکن است ویروس ها و نصب بدافزارها بر روی این گوشی ها داشته باشند آسیب کمتری خواهد دید. از نمونه گوشی موبایل های دارای این سیستم عامل می توان به نوکیا N225 و نوکیا N130 اشاره کرد.