لرزشگیرها Stabilization و انواع آن ها

لرزشگیر یا Stabilization یکی از فناوری‌های پرکاربرد و مهم در دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری محسوب می‌شوند که البته از آن‌ها در دوربین مورد استفاده برای گوشی‌های هوشمند نیز به کار گرفته می‌شود. این فناوری اجازه می‌دهد میزان لرزش دوربین که ناشی از لرزش دست کاربر یا موارد دیگر است روی کیفیت محتوای در حال ضبط یا تصویر تاثیر بسیار کمتری داشته باشد. در این مقاله می‌خواهیم به انواع لرزشگیرها، تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر یک اشاره کنیم.

لرزشگیر دوربین Stabilization

لرزش دست یکی از عواملی است که در دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری سبب عدم وضوح تصاویر و فیلم‌ها می‌شود. برای چاره جویی این مشکل راهکارهای متفاوتی وجود دارد؛ ولی هیچ راهکاری نمی‌تواند حل این مشکل را صد در صد تضمین کند. از جمله این راهکارها می‌توان به تغییر و تنظیم سرعت شاتر، دیافراگم و ایزو اشاره کرد. حتی در برخی موقعیت‌ها می‌توان با بهره‌گیری از فلاش برای نورسانی بیشتر جهت کاهش تأثیر لرزش دست استفاده نمود؛ اما لازم به یادآوری هست که هیچکدام از این راهکارها صدر در صد تضمینی نیستند. تنظیم هر یک از موارد بیان شده با توجه به اینکه به‌صورت زنجیروار هستند، به دانش و تجربه نسبتا بالایی در عکاسی نیازمند است.

در اکثر موارد عکاسان حرفه‌ای هم نمی‌توانند تأثیر این لرزش را در کیفیت عکس‌ها از بین ببرند به‌خاطر همین استفاده از لنزهای مخصوصی که قادر به کاهش خطای لرزش دست هستند و در برخی موارد تعدادی از تکنولوژی‌ها این مشکل را به‌صورت موقت و مقطعی حل می‌کنند. یکی از این تکنولوژی‌ها لرزشگیری در دوربین‌ها و لنزهاست که با نام Stabilization شناخته می‌شود که سال‌ها این تکنولوژی در حال آزمایش و تکمیل شدن بوده و امروزه شاهد دوربین‌ها و لنزهایی هستیم که می‌توانند مشکل لرزش را تا حد قابل ملاحظه‌ای از بین ببرند.

تکنولوژی Stablilization تنها ویژه عکاسی و عکس برداری نیست بلکه از آن در بسیاری از موارد مثل تلسکوپ‌های نجومی، فیلمبرداری‌ها، صنعت هوافضا و عکس برداری هوایی، علوم بیولوژیک، پزشکی و ... بهره گرفته می‌شود. در یک تقسیم‌بندی کلی لرزشگیرها را به دو دسته موتوردار و بدون موتور دسته بندی می‌کنند که به توضیح هرکدام به‌صورت جداگانه پرداخته می‌شود.

لرزشگیرهای موتوردار

اساسی‌ترین برتری لرزشگیرهای موتوردار این است که با یک بار راه اندازی و متعادل کردن آن می‌توانید سریعاً اقدام به فیلمبرداری کنید. لرزشگیرهای موتوردار سطح صاف پلان را حفظ خواهند کرد و می‌توانید برای حفظ ترکیب بندی همه تلاشتان را انجام دهید. دیگر برتری موتوردارها این است که همیشه لازم نیست در کنار آن‌ها بایستید و می‌توانید از یک چرخ یا گاری برای دنبال کردن آن بهره بگیرید و به‌راحتی نمایی شبیه به یک دالی به روی ریل بگیرید. یکی دیگر از ویژگی‌های این نوع از لرزشگیرها تنظیم وزن و زمان است. بسیاری از موتوردارها کنترل کامپیوتری دارند و زمانی که به تغییر تنظیمات عناصری که تعادل و وزن را به هم می‌زند نیازمند هستید؛ این تغییرات به‌طور اتوماتیک تنظیم خواهند شد و نابرابری وزن را کنترل می‌کنند.

لرزشگیرهای بدون موتور

هزینه و کنترل یکی از مزیت‌های اساسی لرزش گیرهای بدون موتور نسبت به لرزشگیرهای موتوردار است که توانایی بیشتری برای کنترل حرکات ظریف را به شما می‌دهد و در چرخش‌ها می‌توانید آن را به آسانی بچرخانید و به سرعت مسیر را تغییر دهید در حالی که لرزشگیرهای موتوردار به سختی می‌توانند این کار را انجام دهند. برتری دیگر بدون موتورها نوع کنترل آن‌هاست که می‌توان به هر نوعی که راحت‌تر باشید آن را کنترل کنید. لرزشگیرهای بدون موتور که در اغلب اوقات به آن‌ها دستی نیز گفته می‌شود عملکردی بسیار بالاتر از همتایان موتوری خود دارند.
برای لرزشگیری تصویر از دو روش اپتیکال و دیجیتال استفاده می‌شود که در ادامه به بررسی هر کدام به‌صورت جداگانه می‌پردازیم.

لرزشگیر اپتیکال تصویر (Optical Image Stabilization - OIS)

لرزشگیر اپتیکال در نوع خود به‌روزترین فناوری است که برای دوربین‌های دیجیتالی استفاده می‌شود. سیستم اپتیکال از دهه 1990 به‌صورت تبلیغاتی به میدان عمل آمده است البته در آن زمان این تکنولوژی به‌صورت امروز نبود و از آن تنها برای دوربین‌های کامپکت و لنزهای DSLR بهره می‌جستند. با وجود این فناوری، دوربین قادر است با نوردهی طولانی مدت و جلوگیری از کاهش کیفیت، تصویربرداری کند بدون اینکه عکاس زمان تصویربرداری به سه پایه نیاز پیدا کند. لرزشگیری به‌صورت اپتیکال هم در دوربین‌های عکاسی و هم در دوربین‌های فیلمبرداری به کار می‌رود و شیوه کار آن نیز به‌صورت هوشمند و پیچیده است که اگر بخواهیم آن را به شکلی ساده و قابل فهم معرفی کنیم می‌توان گفت که این نوع فناوری لرزشگیری با تغییر دادن موقعیت و جابه‌جایی‌های بسیار ریز و محدود در عدسی‌های یک لنز صورت می‌گیرد. این فناوری چون با تکیه بر عدسی لنزها پایه ریزی شده است، آن را اپتیکال می‌نامند.

نحوه عملکرد فناوری لرزشگیر اپتیکال

این فناوری در حال حاضر برای مدل‌های جدید دوربین‌های عکاسی به کار می‌رود که در لنز دوربین جای می‌گیرد. در دوربین‌هایی که از لرزشگیر اپتیکال استفاده شده است، مسیر حرکت تصویر از لنز تا سنسور دوربین هدایت می‌شود و زمانی که دست‌های عکاس شروع به لرزش می‌کند، لنز دوربین به همان اندازه لرزش دست عکاس و در جهت مخالف با آن حرکت می‌کند. این سنسورها قادرند میزان و جهت لرزش دست عکاس را تشخیص دهند و دقیقا به همان اندازه بر خلاف جهت آن حرکت کنند. این عملکرد از طریق موتورهای الکترومگنتی صورت می‌گیرد که به شیوه هوشمند طراحی می‌شوند.

انواع لرزشگیر اپتیکال

دو شکل از فناوری لرزشگیر اپتیکال در دوربین‌های دیجیتال به کار می‌رود. یکی از لرزشگیرها دیجیتالی است که در آن با بهره گیری از امکانات نرم افزاری، تاری تصاویر از بین می‌رود. اما در نوع دوم لرزشگیری با حرکت سنسورها است که مقدار لرزش را مشخص و آن را خنثی می‌کنند. این تکنولوژی برای دوربین‌های بدون آینه و برخی از دوربین‌های DSLR استفاده می‌شود که می‌تواند لنز را در جهت خلاف لرزش دست به فعالیت درآورد.

لرزشگیر دیجیتال

این نوع لرزشگیر در ابتدا در دوربین‌های فلیمبرداری مورد استفاده قرار گرفت. نیاز به این لرزشگیر زمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفت که فیلمبردار مجبور به فیلمبرداری از یک سوژه در حال حرکت با سرعت زیاد بود. مثلا فیلمبرداری از یک بازیکن فوتبال یا حرکت یک تله کابین. در حالی که از نظر عکاسان حرفه‌ای، لرزشگیر دیجیتال برای سوژه‌هایی که آهسته حرکت می‌کنند مناسب است و برای عکاسی در موقعیت‌هایی که در آن سوژه به سرعت جابجا می‌شود (عکاسی Panning) استفاده نمی‌شوند. از سوی دیگر لرزشگیرهای دیجیتال در بسیاری مواقع سبب به وجود آمدن نویز روی تصویر نهایی می‌شوند و ممکن است عکاس برای از بین بردن نویزها دچار مشکلات عدیده‌ای شود.

لرزشگیرهایی که در گوشی‌های موبایل به کار می‌روند

لرزشگیر اپتیکال

از آنجا که این فناوری بسیار پر هزینه است بیشتر در گوشی‌های رده بالا استفاده می‌شود قابلیت به کار گیری لرزشگیر اپتیکال در دوربین گوشی هوشمند، این توانایی را به کاربر می‌دهد که در وضعیت سخت عکس برداری به عمل آورد. عکاسی در شرایط ویژه، در نور کم و عکس گرفتن از سوژه‌های خیلی نزدیک با بهره گیری از لرزشگیر اپتیکال بسیار لذت آفرین تر جلوه است.

لرزشگیر دیجیتال

کمپانی سونی در خلاف جهت بسیاری از رقبای خود بر استفاده از لرزشگیر دیجیتال در گوشی‌های خود پافشاری دارد. سونی فناوری Steadyshot را در اکسپریا Z5 جای داده و بر این باور است که عملکرد این سیستم به نسبت بهتر از لرزشگیر اپتیکال است. فناوری Steadyshot در اکسپریا Z5 مورد توجه قرار گرفته است و حتی به اعتقاد سونی عملکرد بسیار بهتری نسبت به Steadyshot حاضر در اکسپریا Z3 Plus داشته است.

لرزشگیر گیمبال و انواع آن

لرزشگیر گیمبال شامل دو نوع است: دو محوره و سه محوره. در گیمبال دو محوره دوربین قادر است در دو محور X و Y زاویه را تغییر دهد اما در گیمبال سه محوره دوربین نه تنها می‌تواند در محور X و Y تغییر زاویه دهد بلکه این توانایی را دارد که به دور خود نیز بچرخد.

لرزشگیر گیمبال دو محوره X-CAM

یکی از لرزشگیرها که ویژه فیلمبرداری موبایل است و لرزش تصویر را در دو محور خنثی می‌کند تا ویدیو بدون لرزش ثبت شود، لرزش گیر X-CAM است. با استفاده از گیمبال X-CAM می‌توان با موبایل ویدیوهایی بدون لرزش ثبت کرد. این گیمبال لرزش تصویر را دو محور X (موازی با زمین) و Y (عمود بر زمین) خنثی می‌کند. به این شکل می‌توان دوربین را در هر موقعیت و زاویه‌ای حرکت داد و نگران لرزش تصویر نبود. در نحوه به کارگیری این لرزشگیر نیازی به اپلیکیشن و تنظیمات پیچیده نیست کافی است موبایل را در گیره مخصوص این گیمبال بگذارید و آن را کالیبره نمایید. در این روش با روشن کردن گیمبال، زاویه دوربین بدون توجه به نحوه حرکات دست ثابت باقی می‌ماند. این گیمبال با توجه به وزن و اندازه گوشی همراه اجازه نمی‌دهد که حرکت و لرزش دست تأثیری بر فیلمبرداری داشته باشد.

لرزشگیر گیمبال سه محوره DJI Osmo Mobile

لرزشگیر DJI Osmo Mobile که توجه هر کاربری را به خود جلب می‌کند و در پی قدرتمند شدن دوربین‌های تلفن همراه پا به عرصه وجود گذاشت؛ یک سیستم تثبیت کننده تصویر یا یک لرزشگیر، مخصوص تلفن‌های همراه است. این لرزشگیر مجهز به یک گیمبال 3 محوره است که حرکات دست را در سه محور خنثی می‌کند و باعث می‌شود تا تصاویر ضبط شده با به کار گیری گوشی‌های همراه به‌مراتب بهتر و حرفه‌ای‌تر به‌نظر برسند. یکی از توانایی‌های جالب لرزشگیر اُزمو این است که اجازه می‌دهد سوژه‌های متحرکی را به‌عنوان هدف اصلی انتخاب کنید تا این پایه به‌صورت خودکار، حرکات آن سوژه را دنبال کند و با حرکت دادن اسمارت فون به شکلی کاملا ثابت و با یک ریتم یکنواخت، ویدیوهای بسیار جذابی آماده کنید. همچنین این لرزشگیر برای سوژه‌هایی که سرعت متوسطی دارند و در یک مکان انتخاب شده به حرکت خود ادامه می‌دهند مناسب است. این لرزشگیر به یکی از بهترین انتخاب‌های عکاسان مبدل شده است.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم به هر آنچه باید در مورد لرزشگیرها بدانید اشاره کنیم. در صورتی که پرسشی هنوز باقی مانده که نیاز به دانستن آن دارید از بخش نظرات می‌توانید سوالات خود را با ما به اشتراک قرار دهید.

پرسش‌های متداول

لرزشگیر موجود در دوربین تا چه حد می‌تواند اثرات مخرب لرزش دست کاربر را بگیرد؟

بسته به نوع لرزشگیر می‌توان گفت که تاثیر بسیاری در کاهش میزان اثر مخرب لرزش دست روی تصویر یا ویدیوی در حال ضبط دارند؛ اما برای بهبود کیفیت می‌توانید از گیمبال استفاده کنید.

آیا هر مدل گوشی را می‌توان به گیمبال متصل کرد؟ 

بله. اصولا گوشی‌ها از سایز و ابعاد مشخصی برخوردارند و شرکت‌های سازنده گیمبال نیز از جایگاه‌هایی برای اتصال گوشی استفاده می‌کنند که امکان تغییر سایز گیره‌ها وجود دارد.