خمیر حرارتی چیست و چگونه باید از خمیر سیلیکون استفاده کرد؟

اگر قصد اسمبل کردن کامپیوتری را دارید، احتمالا با نام خمیر حرارتی مواجه شده‌اید؛ اما خمیر حرارتی چیست و چرا مهم است؟ همان‌طور که می‌دانید اصلی‌ترین عامل خرابی قطعات الکترونیکی گرما است. امروزه با پیشرفت فناوری و ساخت پردازنده‌های جدید، به ازای افزایش توان پردازشی شاهد تولید حرارت بیشتری هستیم؛ در نتیجه اهمیت سیستم خنک‌کننده نیز افزایش پیدا می‌کند.

خرید و مشاهده بهترین قیمت CPU در فروشگاه کالاتیک

اکثر افراد هنگام خرید کامپیوتر بیشتر به قطعاتی نظیر پردازنده، کارت گرافیک و رم اهمیت می‌دهد و احساس می‌کنند که به خمیر حرارتی نیاز ندارند؛ با این حال لازم است بدانید که خمیر حرارتی یکی از موارد حیاتی برای سالم ماندن کامپیوتر به حساب می‌آید و بدون آن عمر مفید دستگاه سریعا کاهش می‌یابد. در ادامه به سوال خمیر حرارتی چیست و چطور باید از آن استفاده کرد؟ پاسخ خواهیم داد. با کالاتیک همراه باشید.

خمیر حرارتی چیست؟

خمیر حرارتی که به‌عنوان گریس حرارتی، ترکیب حرارتی و خمیر سیلیکون نیز شناخته می‌شود. این ماده به‌صورت خمیری بوده و رسانای گرما است که بین پردازنده و هیت سینک آن اعمال می‌شود؛ در واقع این خمیر به انتقال گرما و سریع خنک شدن قطعات کمک شایانی می‌کند. 
شما می‌توانید خمیر حرارتی را در سرنگ‌هایی با اندازه‌های مختلف خریداری کنید که برخی از آن‌ها نیز به ابزار کوچک بیل مانندی به‌نام اپلیکاتور مجهز هستند. مواد تشکیل دهنده خمیر حرارتی شامل سیلیکون و اکسید است که در برخی خمیرهای گران‌تر نیز از نقره و سرامیک به‌کار می‌رود؛ در واقع همان‌طور که می‌دانید نقره رسانایی بالایی دارد و می‌تواند گرما را بسیار راحت‌تر انتقال دهد.

همراه برخی از قطعاتی که خریداری می‌کنید، این خمیر به‌طور استاندارد قرار دارد، اما پیشنهاد می‌کنیم که آن را بعد از گذشت مدتی جایگزین کنید تا بهره‌وری سیستم شما افزایش پیدا کند. با این حال برخی از خوره‌های تکنولوژی تمایل دارند که نمونه کارخانه‌ای را با مدل‌های افترمارکت جابه‌جا کنند. پردازنده‌های مرکزی یا همان CPU هنگام پردازش‌های سنگین حرارت بسیاری را تولید می‌کنند؛ از همین رو روی آن‌ها هیت سینک قرار می‌گیرد، اما متاسفانه بین پردازنده و هیت سینک فاصله‌ای وجود دارد که هوا بین آن در جریان است.

همان‌طور که می‌دانید هوا به‌عنوان عایق گرما و سرما عمل می‌کند و به همین منظور برای انتقال هرچه بهتر حرارت از خمیر حرارتی استفاده می‌شود؛ خمیر حرارتی هادی گرما است که با استفاده از آن می‌توانید فضای خالی بین پردازنده و هیت سینک را برطرف کنید. به‌مرور زمان این خمیر خاصیت خود را از دست می‌دهد و خشک می‌شود. این خشک شدن باعث کاهش کارایی و تاثیر آن می‌شود؛ به همین منظور پیشنهاد می‌شود که به‌صورت منظم بعد از گذشت مدتی، خمیر حرارتی پردازنده‌های خود را تعویض کنید.

چرا خمیر حرارتی مهم است؟

شاید گمان داشته باشید که خمیر حرارتی هنگام اسمبل کردن PC اهمیت زیادی ندارد؛ زیرا بدون این ماده کامپیوتر شما بدون مشکلی بوت می‌شود و دستوراتتان را اجرا می‌کند. بدون خمیر حرارتی انتقال گرما و حرارت بین CPU و هیت سینک به درستی صورت نمی‌گیرد و نتیجه آن داغ شدن بیش اندازه پردازنده است که باعث کاهش عمر مفید قطعه می‌شود.

اگر دمای پردازنده مرکزی از مقدار خاصی عبور کند، اصطلاحا به آن Overheat می‌گویند که باعث ناپایداری در عملکرد، مواجه شدن با صفحه آبی و خاموش شدن‌های ناگهانی می‌شود. اگر تمایل ندارید که خمیر حرارتی قرار گرفته به‌صورت پیش‌فرض رو پردازنده گران قیمت خود را به خمیر حرارتی آغشته کنید، پیشنهاد می‌شود که از هیت سینک‌هایی استفاده کنید که این خمیر را از قبل داشته باشند.

انواع خمیر های حرارتی

خمیر های حرارتی از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند که با قیمت‌های متفاوتی نیز به فروش می‌رسند. لازم است بدانید که این اختلاف قیمت به علت موادهای به‌کار رفته در ساختار خمیر است که عملکرد متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. خمیر حرارتی مرغوب می‌تواند تا درجه‌های 150 سانتی‌گراد کارایی داشته باشد و گرما را به‌خوبی انتقال دهد؛ به همین علت برخی از شرکت‌های تولید‌کننده این ماده ادعا می‌کنند که محصولشان می‌تواند تا 300 درجه سانتی‌گراد نیز تحمل کند.

یکی از اشتباه‌های رایجی که این مواد را با آن می‌شناسند، خمیر سیلیکون است؛ در واقع خمیر سیلیکون یکی از انواع خمیرهای حرارتی به‌شمار می‌رود. اما لزوم انتخاب بهترین خمیر حرارتی، آشنایی کامل با انواع و مواد به‌کار رفته در آن‌ها است که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم. خمیر های سیلیکون اغلب از اکسید روی، روغن سیلیکون، سرامیک، آلومینیوم، مس، نقره، گرافیت، ذرات کربن و مواد اکسیداسیون تولید می‌شوند.

خمیر های حرارتی فلزی

همان‌طور که می‌دانید فلزات رسانا هستند و می‌توانند گرما را به نحو احسنت انتقال دهند؛ اما از آن‌جایی که فلزات به‌کار رفته در مواد تشکیل دهنده آن نظیر نقره و آلومینیوم قیمت بالایی دارند، این خمیرها با قیمت گران‌تری به فروش می‌رسند. همچنین این ماده‌ها رسانای الکتریکی هستند و در صورتی که اطلاعات کافی راجع به نحوه نصب آن‌ها ندارید، پیشنهاد می‌شود از متخصص کمک بگیرید.

خمیر های حرارتی سرامیکی

در این نوع از خمیرها خبری از فلز نیست و به‌جای آن از سرامیک استفاده شده است که در کنار قیمت مناسب کارایی و دوام بسیار بالایی دارند و اغلب کاربران حرفه‌ای و گیمرها از این نوع خمیر حرارتی استفاده می‌کنند.

خمیر های سیلیکونی

خمیر سیلیکون یکی از ارزان‌ترین روغن‌های حرارتی است. نحوه استفاده از آن‌ها نیز بسیار ساده به‌شمار می‌رود؛ اما دلیل ارزانی این دسته از خمیرها پایین بودن کارایی است.

تفاوت خمیر حرارتی با پد حرارتی

مواد رسانای گرما در دو مدل خمیر های حرارتی و پد های حرارتی به‌فروش می‌رسند. با اینکه این مواد در مدل‌های گوناگونی عرضه می‌شود؛ اما کاربرد یکسانی دارند. اصلی‌ترین تفاوت خمیر حرارتی و پد حرارتی در نحوه نصب آن روی قطعات است.

نصب خمیر حرارتی بسیار دشوارتر است. خمیرهای حرارتی فلزی به علت رسانا بودن اگر به‌درستی نصب نشوند، می‌توانند باعث رخ دادن اتصال کوتاه در مادربرد شوند؛ اما پدهای حرارتی نصب بسیار آسانی دارند، با این حال از کارایی و عملکرد پایین و قیمت ارزان‌تری برخوردارند.

نحوه نصب خمیر حرارتی

در بالا به اهمیت و انواع خمیر حرارتی اشاره کردیم و در ادامه قصد داریم به سوال «چطور باید خمیر حرارتی استفاده کرد ؟» پاسخ دهیم. اگر در اینترنتی جست و جویی انجام دهید، متوجه می‌شوید که روش‌های متعددی برای نصب خمیر حرارتی وجود دارد.

یکی از ساده ترین روش های نصب خمیر حرارتی، قرار دادن قطره‌ای به اندازه عدس در مرکز پردازنده است. سپس هیت سینک را روی پردازنده قرار دهید و فشاری را به‌صورت مساوی در چهار گوشه پردازنده اعمال کنید؛ در واقع این کار باعث می‌شود تا خمیر حرارتی روی سطح پردازنده پخش شود.

دومین راه برای نصب Thermal Paste یعنی قرار دادن آن به شکل X است. بعد از نصب خمیر، هیت سینک را روی پردازنده قرار دهید و به مدت سی ثانیه آن را روی پردازنده فشار دهید تا تمامی ماده حرارتی رو پردازنده پخش شود.

سومین حالت کشیدن مربع تو پر است که باید حتما به مقدار آن توجه کنید، در صورتی که از خمیر زیادی استفاده کنید، احتمال ریخته شدن خمیر حرارتی در اطراف پردازنده وجود دارد.

یکی از روش‌هایی که بسیاری از کاربران برای نصب خمیر حرارتی استفاده می‌کنند، اعمال 5 نقطه روی پردازنده است. ابتدا نقطه‌ای به اندازه نخود در مرکز پردازنده قرار دهید و سپس چهار نقطه دیگر در اطراف نقطه مرکزی در چهار گوشه پردازنده قرار دهید. توجه داشته باشید که قبل از اعمال خمیر حرارتی روی پردازنده، باید سطح آن را تمیز کنید. فرفی نمی‌کند که از کدام یک از روش های نصب خمیر حرارتی استفاده می‌کنید؛ زیرا هر چهار حالت عملکرد یکسانی ارائه می‌دهند.

بهترین خمیر حرارتی کدام است؟

انتخاب بهترین خمیر حرارتی کار بسیار دشواری به‌نظر می‌رسد؛ زیرا هر شخص نظر متفاوت خود را دارد. با این حال می‌توانید خیال خود را با خرید بهترین خمیر حرارتی از برندهای معتبر تا حد بسیاری راحت کنید. برای اینکه بتوانید تشخیص دهید که از Thermal Paste مرغوبی استفاده می‌کنید، ابتدا دمای ایده‌آل کامپیوترتان را اندازه‌گیری کرده و سپس خمیر خریداری شده را نصب کنید و از آن استرس تست بگیرید.

هنگام استرس تست دوباره دمای پردازنده را اندازه‌گیری کنید و دمای بدست آمده را با نمونه اولیه بسنجید؛ هرچه این دو دما بهم نزدیک‌تر باشند، یعنی خمیر حرارتی از مرغوبیت بالایی برخوردار است. از بهترین برندهای خمیر حرارتی که در بازار ایران یافت می‌شود می‌توان به گرین (Green)، کولر مستر (Cooler Master)، دیپ کول (Deep Cool) و گریزلی (Grizzly) اشاره کرد؛ البته در این بین برندهای ناشناخته‌تر دیگری نیز به چشم می‌خورد که خرید آن‌ها را به شما پیشنهاد نمی‌دهیم.

سخن آخر

در این مقاله پاسخ سوال خمیر حرارتی چیست پاسخ دادیم و نحوه نصب آن را نیز بازگو کردیم. همان‌طور که خوانده‌اید خمیر حرارتی یکی از کلید‌ی‌ترین نقش‌ها را در زمینه حفظ عملکرد و سلامت پردازنده‌ها دارد و در صورت عدم استفاده از آن با مشکلاتی نظیر ناپایداری، Over Heat یا خاموش شدن ناگهانی سیستم رو‌به‌رو خواهید شد.

پرسش‌های متداول

خمیر سیلیکون چیست؟

خمیر حرارتی یا گریس حرارتی، ماده خمیری و رسانا است که وظیفه انتقال حرارت تولید شده از پردازنده به هیت سینک را برعهده دارد.

بهترین خمیر حرارتی کدام است؟

یکی از بهترین خمیر های حرارتی که از قیمت بالایی نیز برخودار است، خمیر حرارتی فلزی است که به‌دلیل استفاده از فلزهای نقره و آلومینیوم در آن، گرما را به‌خوبی انتقال می‌دهند.

خمیر حرارتی با پد حرارتی چه تفاوتی دارد؟

خمیر حرارتی با پد حرارتی در نحوه کارایی و عملکرد تفاوتی ندارد و اصلی‌ترین تفاوت آن‌ها در شیوه نصب است. پد حرارتی از نظر قیمت، ارزان‌تر از خمیرهای حرارتی است.